Stok Yönetimi Nedir?

Stok Yönetimi ihtiyacın istenilen zamanda karşılanabilmesi amacı ile üstlenilen görevinden dolayı, imalattan sorumlu personelin sorumluluğu altındaki önemli alanlarındandır. Yani, stoklama maliyeti ürün maliyetlerini içeren malzemeler arasında büyük bir değeri mevcut olması, üretim planı doğrultusunda üretimin yapılabilmesidir.

Hammadde, yarı hammadde ve diğer malzemelerin tedariğinden, lojistik faaliyetlerine (yükleme – boşaltma - taşıma), malzemenin firmadaki sürecinin, kontrol altında tutulmasından stoklanmasına, malzemelerin veya imalatı tamamlanmış ürünlerin sevk edilmesine kadar yapılan planlamaları ve kontrollerini stok yönetimi içerir.

Stok Kontrolün Amacı ve Kapsamı

Stok kontrolünün ana amacı; hammadde, malzeme, yedek parça ve diğer gereksinim maddelerinden işletmede ne eksik, ne fazla, ancak yeter miktarda hazır bulundurarak üretimin aksatılmadan yürütülmesidir. Daha değişik bir ifade ile stok kontrolünde amaç, üretim için tedarik edilmesi gerekli malzeme ve yedek parçaların "ne zaman" ve "ne kadar" tedarik edileceğine ilişkin basit gibi görünen iki soruya yanıt bulunması işlemidir. Stok kontrolünde, stok hareketlerinin izlenmesi, gerekli istatistiklerin tutulması, sayım ve fiziksel kontrol ile hareketsiz ve ölü stokların saptanması da, stok kontrol işlevi içinde düşünülmelidir.

Stok kontrölünün beklenen amaçları; istenilen zamanda, istenilen miktarda, istenilen yerde ve istenilen kalitede malzeme gereksinimini sağlamaktır. Stok kontrolünde amaca ulaşmak için; hangi malzemelerin stoklanacağını saptanması ve ne kadar miktarda stok yapılacağına karar verilmesi ancak bu stok kontrolsaptamaların yapılması sırasında; üretim planlarındaki gereksinimin yeterli düzeyde karşılanması, işletme sermayesinin stok bulundurmaya olanak sağlaması, sipariş verme zamanları, siparişin tedarik süreleri, büyük partiler halinde yapılacak alımların sağlayacağı üstünlükler, uygun ve yeterli depolama olanakları, sipariş ve elde bulundurma maliyetleri ilkelerini temel almak gerekir.

Doğru bir stok yönetimi ve stok kontrolü, maliyetlerin azaltılması ve üretim planlarının aksaksız yürümesi için gerekli sistemin kurulması ve işletilmesi ile olanaklı duruma gelebilir. Hammadde, yarı ürün ve yedek parça stoklarının düzeyi, üretimin tipine göre değişmektedir.

Stok Kontrol Yöntemleri

Stok kontrol için geliştirilmiş yöntemlerin temel amacı; işletmelerin ihtiyaç duyduğu malzemeleri, ihtiyaç duyulduğu anda, istenilen miktarda ve optimum sermaye maliyeti ile sağlayacak stok düzeylerinin belirlenmesidir. Stok kontrol yöntemleri;

• Gözle Kontrol Yöntemi
• Çift Kutu Yöntemi Minimum-Maksimum Yöntemi
• ABC Stok Yönetimi
• Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli (ESM)
• Malzeme İhtiyaç Planlaması (MİP)
• Kurumsal Kaynak Planlaması
• Tam Zamanında Tedarik ve Kart (Kanban) Sistemi

olarak farklı yöntemler ile stoklar kontrol edilerek yönetilebilmektedir.